Μοιάζει επίκαιρο μα είναι τελικά διαχρονικό... Μικρός θησαυρός στο σκληρό δίσκο μου και …δεν θα μπορούσα παρά να τον μοιραστώ! Κάπου εκεί στο 1998, λίγο πριν τελειώσω το πολυτεχνείο, ένας φίλος, μπασμένος τότε στα κόλπα, μου έδωσε ένα κείμενο. Ένα άρθρο από μια εφημερίδα που έτυχε να έχει σε ψηφιακή μορφή. Σε δισκέτα! Θυμίζω ότι εκείνη την εποχή υπήρχε internet αλλά όχι διαδεδομένο.
Τίτλος του άρθρου ίσως ότι πιο επίκαιρο μπορούσαμε να συζητήσουμε σήμερα, 15 χρόνια μετά. Κι επειδή το συζητούσαμε και 15 χρόνια πριν (1983) αλλά είμαι εξίσου βέβαιος ότι θα το συζητάμε για πάντα… Επειδή πολλοί αναρωτήθηκαν, μα πως είναι δυνατόν να υπάρχει τέτοια αναξιοπιστία, και πολλοί περισσότεροι την έζησαν και την εκμεταλλεύτηκαν… Κυρίως όμως επειδή το παρόν πρέπει να αποτελέσει δίδαγμα σε όλους ότι τα πράγματα δεν είναι και τόσο εύκολο να αλλάξουν… διότι παραθυράκια θα βρεθούν! Μοιάζει επίκαιρο μα είναι τελικά διαχρονικό το θέμα των αυθαιρέτων.
Ιδού το επίμαχο άρθρο… (Δυστυχώς μετά από μικρή έρευνα δεν κατάφερα να το βρω κάπου αναρτημένο, ούτε είμαι σε θέση να γνωρίζω τον αρθρογράφο)
Υπάρχουν πολλοί τρόποι για να διεκδικείς εκτάσεις και να κτίζεις όπου θέλεις. Υπάρχουν πολλοί τρόποι για να «νομιμοποιήσεις» το αυθαίρετό σου. Υπάρχουν πολλοί τρόποι για να του εξασφαλίσεις παροχές και σύνδεση με δίκτυα κοινής ωφέλειας ωσάν να ήταν νόμιμο. Υπάρχουν πολλοί τρόποι για να αρχίσεις ανάποδα: πρώτα, να εξασφαλίσεις παροχές (ρεύμα, νερό, τηλέφωνο) και μετά να κάνεις το «πανωσήκωμα».... Οι παραβάτες τις γνωρίζουν καλά αυτές τις «τρύπες»· ευκαιρία λοιπόν να... συνοψίσουμε για τους υπολοίπους, που θέλουν να είναι ενημερωμένοι πολίτες, και να παράσχουμε ίσως ένα μικρό οδηγό για τους εισαγγελείς που καλούνται να «βγάλουν το φίδι από την τρύπα»...
Είναι γνωστό ότι η εφευρετικότητα των διεκδικητών και καταπατητών, ακόμη και δημοσίων δασικών εκτάσεων, συναντά την αναποτελεσματικότητα, τις παραλείψεις κρατικών υπαλλήλων (αδιαφορία, ή ηθελημένη ιδιοτελή πρακτική), αλλά και μικροπολιτικές, του τύπου «κάνω τα στραβά μάτια για να έχω ευθέως ψήφους». Ένα είναι σίγουρο: αν υπήρχε στοιχειώδης βούληση, το φαινόμενο των αυθαιρέτων θα μπορούσε να αποτελεί παρελθόν. Ένας μηχανικός μού είπε πρόσφατα συζητώντας: «Να σου πω κάτι απλό, που θα μπορούσε να έχει γίνει από καιρό. Όποιος κόβει τιμολόγιο για οικοδομικά υλικά (μπετόν, τούβλα κ.ά.), ή το εκσκαφικό μηχάνημα που κάνει οικοδομικές εργασίες, να ζητεί την οικοδομική άδεια για το έργο που προορίζονται. Οπότε να έχει την ποινική ευθύνη, αν πρόκειται για αυθαίρετες κατασκευές». Φαίνεται όμως ότι τα αυθαίρετα βολεύουν πολλούς. Τους μηχανικούς, που βγάζουν περισσότερα λεφτά όταν πρόκειται για τέτοιες δουλειές, κάποιους υπαλλήλους σε αρμόδιες υπηρεσίες που βρίσκουν ευκαιρία να φουσκώσουν το πορτοφόλι τους, τους εργολάβους και τους προμηθευτές οικοδομικών υλικών που ανεβάζουν τις τιμές, τους φερομένους ως ιδιοκτήτες οικοπέδων, και πάει λέγοντας.
Μόνο στην περιοχή της Νομαρχίας Αθηνών έχουν καταγραφεί, τα τελευταία χρόνια, και έχουν χαρακτηρισθεί τελεσιδίκως ως αυθαίρετες, περίπου, 15.000 κατασκευές! «Η πλειονότητα των αυθαιρέτων στην περιοχή της Νομαρχίας Αθηνών είναι πρόχειρες κατασκευές-προσθήκες, βοηθητικά κτίσματα για στέγαση αποθηκών, λεβητοστάσια, τζαμαρίες και στέγαστρα σε βεράντες (αντί τεντών). Άλλη κατηγορία είναι πρόχειρα, ή και καλής κατασκευής, κτίσματα σε δασικές ή αναδασωτέες εκτάσεις, παραλιακές, σε όχθες ρεμάτων, ή άλλες δημόσιες, ή δημοτικές εκτάσεις, δρόμους, πλατείες κτλ. Άλλη κατηγορία είναι οι περιφράξεις, είτε με τσιμεντόλιθους είτε με σκυρόδεμα κτλ., σε «οικόπεδα-αγροτεμάχια». Αυτά αναφέρονται σε έγγραφο της Νομαρχιακής Επιτροπής Πολεοδομίας Περιβάλλοντος και Έργων Υποδομής (Ν.Ε. ΠΟΠΕΥ) με ημερομηνία 11-12-95 προς το Νομαρχιακό Συμβούλιο Αθηνών. Σκεφθείτε τι γίνεται στην υπόλοιπη Ελλάδα. Βεβαίως, για τους γνωρίζοντες, τα μεγαλύτερα προβλήματα αν μπορεί να βάλει κανείς αύξοντα... αριθμό στην ένταση του φαινομένου αυθαιρεσιών δόμησης εμφανίζουν οι Νομοί Ηλείας, Ηρακλείου, Χαλκιδικής και Αττικής.
Ακόμη και σήμερα, η «φάμπρικα» των αυθαιρέτων καλά κρατεί. Οι παρανομούντες με τη συμβολή κυκλωμάτων σε πολεοδομικά γραφεία, στην Τοπική Αυτοδιοίκηση, σε συναρμόδια υπουργεία διεκπεραιώνουν τις... υποθέσεις τους μεθοδευμένα και αποτελεσματικά. Πώς λοιπόν μπορεί να ηλεκτροδοτούνται, υδροδοτούνται αυθαίρετες κατοικίες, που ήδη έχουν κατασκευασθεί, ή που βρίσκονται στα σκαριά;
Μέθοδος 1η:
Εκμετάλλευση εγκυκλίου του ΠΕΧΩΔΕ (είχε εκδοθεί το 1995, και κατέστη αυστηρά για ανθρωπιστικούς λόγους), σχετικά με τη σύνδεση αυθαιρέτων προς δίκτυα κοινής ωφέλειας, όταν στις αυθαίρετες κατοικίες διαμένουν άτομα με ειδικές ανάγκες, ή πάσχοντα από βαριές χρόνιες ασθένειες, και η οποία συνετάχθη για αυστηρά ανθρωπιστικούς λόγους. Οι απαραίτητες προϋποθέσεις για την ανωτέρω διαδικασία που καταστρατηγήθηκαν και «αξιοποιήθηκαν» από πάσης φύσεως αυθαιρετούχους ήταν: το αυθαίρετο να αποτελεί την πρώτη (κύρια) κατοικία του πάσχοντος, να είναι ιδιοκτησία του πάσχοντος, ή μέλους της οικογενείας του, με συγγένεια α' ή β' βαθμού, να μην βρίσκεται σε περιοχές της παρ. 2 του άρθρου 15 του Ν. 1337/83 (κοινόχρηστοι χώροι, ζώνη αιγιαλού και παραλίας, ζώνη ασφαλείας διεθνών, εθνικών, επαρχιακών οδών, δασικά κτήματα, δασικές ή αναδασωτέες εκτάσεις, αρχαιολογικοί χώροι, ρέματα). Οι γερές διασυνδέσεις, ή τα «λαδώματα» όμως είναι αρκετά για να δουλεύει η μηχανή της αυθαίρετης δόμησης και να προσπερνώνται οι νόμιμες διαδικασίες. Τι και αν για τον έλεγχο των πολεοδομικών προϋποθέσεων υποβάλλονται στη Νομαρχιακή Επιτροπή Πολεοδομίας οι απαραίτητες βεβαιώσεις των αρμοδίων υπηρεσιών μαζί με το σχετικό διάγραμμα, ή σκαρίφημα, για τον εντοπισμό του ακινήτου και δύο φωτογραφίες του. Τι και αν μαζί με τα παραπάνω υποβάλλονται και βεβαιώσεις από δημόσιες υπηρεσίες Υγείας (νοσοκομεία, ΙΚΑ κ.ο.κ.) για τους προβαλλόμενους λόγους υγείας, οι οποίες θα διαβιβάζονται στη Νομαρχιακή Επιτροπή Υγείας για τον σχετικό έλεγχο. Τι και αν η παροχή ισχύει για όσο διάστημα κατοικεί στο αυθαίρετο ο πάσχων. Επειδή... πάσχει το σύστημα, και κυρίως οι υπηρεσίες, ας εξετάσει κάποιος επισταμένως πώς πήραν ρεύμα και νερό πλείστοι όσοι, χωρίς να ακολουθήσουν τις νόμιμες οδούς και χωρίς τις απαιτούμενες προϋποθέσεις...
Μέθοδος 2η:
Ο χαρακτηρισμός του αυθαιρέτου ως προ του 1955, ώστε να μπορέσουν να πάρουν φως και νερό. Αυτό επιχειρούν να το αποδείξουν με συμβόλαια, με αεροφωτογραφίες, με ένορκες βεβαιώσεις. Και γίνεται το «έλα να δεις». Υπάρχουν περιπτώσεις αυθαιρέτων κατασκευών που κτίσθηκαν πρόσφατα και με υπεύθυνες δηλώσεις που τους δίνει κάποιος μηχανικός (στον οποίον παρουσιάζουν φωτογραφίες παλιών οικημάτων της γύρω περιοχής) παίρνουν βεβαιώσεις για το αυθαίρετό τους που το παρουσιάζουν σαν να είναι προ του 1955, οπότε γίνεται σύνδεση με δίκτυα ΔΕΗ και Ύδρευσης. Βεβαίως, η εγκύκλιος που αφορά τα προ του 1955 αυθαίρετα ορίζει ότι τα υποβαλλόμενα χαρτιά για ηλεκτροδότηση και ύδρευση από τον ενδιαφερόμενο παραμένουν στην Πολεοδομική Υπηρεσία, η οποία εκ των υστέρων υποχρεούται να ελέγξει κατά το δυνατόν την αλήθεια και την ακρίβεια των δηλουμένων. Εάν κατά τον έλεγχο των στοιχείων, που υποβάλλονται για τη σύνδεση αυθαιρέτων κτισμάτων με τα δίκτυα της ΔΕΗ και ύδρευσης, που προϋπάρχουν του 1955, ανακύψει θέμα αμφισβήτησης το δηλωθέντος χρόνου κατασκευής του αυθαιρέτου, τότε πρέπει να ζητείται η προσκόμιση από τους ενδιαφερομένους συμπληρωματικών στοιχείων (π.χ. τίτλοι κυριότητας του οικοπέδου, τυχόν παλαιές αεροφωτογραφίες, ή αποτυπώσεις της εποχής κ.ο.κ.), προκειμένου να αποδειχθεί ο χρόνος κατασκευής του αυθαιρέτου. Ε, στην... προσκόμιση παίζεται το παιχνίδι των... πλαστών αποδείξεων και των ψευδομαρτύρων που βεβαιώνουν του λόγου το... αληθές.
Μέθοδος 3η:
Χτίσε κι εσύ ένα εκκλησάκι, μπορείς! Σε αυτό προτρέπουν οι γνωρίζοντες από αυθαίρετα κόλπα. Θα δεις το φως το αληθινόν και στο αυθαίρετό σου. Με άλλα λόγια, σε σημείο που έχει επιλέξει για να σηκώσει την αυθαίρετη κατασκευή, ο φερόμενος ιδιοκτήτης ακόμη και σε βουνοκορφή, ή δημόσια δασική έκταση, κτίζει εκκλησάκι και ζητεί ρεύμα γι' αυτό. Στη συνέχεια, βέβαια, το χρησιμοποιεί για να φωτίσει σαν κύριος την αυθαίρετη κατοικία του.
Μέθοδος 4η:
Σε οικόπεδο που «κατέχεις», ζητείς ρεύμα ως επαγγελματίας, που θέλει να διαφημίσει ή να εκθέσει τα εμπορεύματά του (π.χ. έκθεση αυτοκινήτων, μάντρα με υλικά οικοδομών κ.ά.).
Μέθοδος 5η:
Προβάλλεις ως λόγο παροχής ύδρευσης και ρευματοδότησης το γεγονός ότι θέλεις να ποτίσεις τα χωράφια σου (που έχουν π.χ. ελαιόδενδρα κ.ά.). Ζητείς λοιπόν από τη ΔΕΗ ρεύμα για αυτόματο πότισμα, ή για πυρόσβεση. Μετά, υψώνεται και ένα σπιτάκι με τα... όλα του...
Μέθοδος 6η:
Αίτηση για ρεύμα με την «αγνή πρόθεση» να το χρησιμοποιήσεις προς άντληση νερού από γεώτρηση. Το χρεώνεσαι κιόλας για αγροτική χρήση με μειωμένο δηλαδή τιμολόγιο, και το χρησιμοποιείς βέβαια για να το παράνομο αυθαίρετο οίκημα που κτίζεις.
Μέθοδος 7η:
Λέξη- κλειδί, Ρωσοπόντιος. Όπως είναι γνωστό, με υπουργική απόφαση του ΠΕΧΩΔΕ, το 1994, που αφορούσε τους δήμους Αχαρνών, Ασπροπύργου, Άνω Λιοσίων, Ελευσίνας και Μαγούλας, δόθηκε το δικαίωμα ηλεκτροδότησης των κτισμάτων των παλιννοστούντων ελλήνων του Πόντου, από τις διάφορες περιοχές της πρώην Σοβιετικής Ένωσης, με συγκεκριμένους όρους και αυστηρές προϋποθέσεις. Στις περιοχές αυτές, υπήρχαν πρόχειρες κατασκευές από πολλές οικογένειες παλιννοστούντων, και για να διασφαλισθούν οι στοιχειώδεις όροι διαβίωσης (ως τη μετεγκατάστασή τους) χρειάζονταν ορισμένα έργα υποδομής (προσωρινού χαρακτήρα) και προσωρινή σύνδεση των κατοικιών των ομογενών με δίκτυα ηλεκτρικού ρεύματος, νερού και αποχέτευσης.
Αυτή η απόφαση έγινε λάστιχο στα χέρια επιτηδείων, κυρίως στον Δήμο Μεγάρων, που αξιοποίησαν δεόντως ένα σημείο της απόφασης που ανέφερε ότι «το ίδιο μπορεί να ισχύσει με πρωτοβουλία των ΟΤΑ και για τις περιπτώσεις εκείνες που, σύμφωνα με τον πολεοδομικό σχεδιασμό της ευρύτερης περιοχής τους, τα προσωρινά κτίσματα των προσφύγων δεν καταλαμβάνουν κοινόχρηστους και κοινωφελείς χώρους». Το Δημοτικό Συμβούλιο Μεγαρέων σε συνεδρίασή του αποδέχθηκε μια απόφαση που δεν αφορούσε τα Μέγαρα γιατί, αν ίσχυε για την ευρύτερη περιοχή, πώς εξηγείται ότι εκδόθηκε ειδική απόφαση (15218/96) από το ΠΕΧΩΔΕ για να ισχύει η απόφαση και για το Μεγάλο Πεύκο; Και η συνέχεια ήταν εντυπωσιακή. Οι αυθαιρετούχοι βρήκαν δίοδο για να πάρουν ρεύμα με την εξής διαδικασία: έφτιαχναν ενοικιαστήριο στο όνομα ενός παλιννοστούντος ποντίου, το επικύρωναν στη ΔΟΥ Μεγάρων, κατέθεταν τα χαρτιά στον δήμαρχο, και από εκεί, χωρίς τη μεσολάβηση της Πολεοδομίας, τα έστελνε στη ΔΕΗ και ζητούσε την ηλεκτροδότηση. Σε αυτό το μοτίβο, έγιναν πλήθος υπερβάσεις και παρανομίες. Φυσικά, οι αυθαιρετούχοι με τη μέθοδο των Ρωσοποντίων πήραν παροχές δικτύων κοινής ωφελείας σε παραθεριστικές περιοχές, Αλεποχώρι, Κινέτα, Βλυχάδα και αυθαίρετα πέριξ των Μεγάρων. Αν ανηφορίσει κάποιος από την παραλία του Αλεποχωρίου προς τον Αϊ Γιάννη Μακρινό, θα δει σε σημεία που υπήρξαν πυρκαγιές να έχουν οικοδομηθεί πολλά σπίτια.
Πολλοί κάτοικοι της περιοχής καταγγέλλουν τον δήμαρχο για το γεγονός ότι εκείνος, αντί του προϊσταμένου της Πολεοδομικής Υπηρεσίας, υπογράφει βεβαιώσεις για κτίσματα ενδιαφερομένων ιδιοκτητών, αλλά και ζητεί από τη ΔΕΗ την ηλεκτροδότηση ή τηλεφωνοδότηση κτίσματος, ή κατασκευής! Σε ανακοίνωση στον Τύπο, ο προϊστάμενος της Πολεοδομίας παραδέχεται τη μη συμμετοχή στις ρευματοδοτήσεις και δηλώνει ότι δεν τηρείται στην Πολεοδομία αρχείο γι' αυτές τις ρευματοδοτήσεις, διότι ποτέ δεν εξέδωσαν τέτοια έγγραφα.
Βέβαια, η Πολεοδομία Μεγάρων έχει πολλές αμαρτίες. Είναι γνωστό ότι ύστερα από καταγγελίες που έγιναν στο υπουργείο ΠΕΧΩΔΕ, οι επιθεωρητές του υπουργείου Περιβάλλοντος-Χωροταξίας και Δημοσίων Έργων διενήργησαν ελέγχους και διαπίστωσαν σωρεία παρανομιών. Συνέταξαν καυτό πόρισμα. Είναι χαρακτηριστικό ότι υπάλληλοι της Πολεοδομίας πραγματοποιούσαν αυτοψίες σε αυθαίρετες κατασκευές και τρομοκρατούσαν τους «ιδιοκτήτες» τους με κυρώσεις και πρόστιμα χωρίς όμως να έχουν πρωτοκολλήσει το έγγραφο αυτοψίας! Γιατί; Μα, για να υπάρχει δυνατότητα συνδιαλλαγής με όλα τα παρεπόμενα. Είναι εύλογο να σκεφθεί κανείς τι σημαίνουν εικονικές αυτοψίες!
Ειδικευμένα γραφεία για καταπατητές
Γραφεία διαχείρισης ακινήτων και κτηματικών συναλλαγών κάνουν χρυσές δουλειές μοιράζοντας υποσχέσεις για ταχεία και ασφαλή διευθέτηση ζητημάτων, που αφορούν καταπάτηση δασικής και δημόσιας έκτασης, αυθαίρετης δόμησης, «αντιμετώπιση της επικείμενης ρύθμισης και εξαγορά καταπατημένων εκτάσεων». Στα διαφημιστικά τους φυλλάδια, που συχνά είναι πολυτελή και πολυσέλιδα, επαγγέλλονται τη διεκπεραίωση υποθέσεων, όπως θέματα εθνικού κτηματολογίου, αντιρρήσεις κατά δασικού κτηματολογίου, χαρακτηρισμούς δασικών-αγροτικών εκτάσεων, εξαγορά καταπατημένων δασικών και δημόσιων κτημάτων, αντιδικίες με το Δημόσιο σε παραποτάμια κτήματα, ακυρώσεις αναδασωτέων πράξεων και ενεργειών, φωτοερμηνευτικές έρευνες, θέματα κτήματος Βεΐκου και κτήματος Ηλιοπούλου κ.ά. Επιτελεία ειδικών επί των ακινήτων (δασοπόνοι, τοπογράφοι, νομικοί, μεσίτες) εμφανίζονται ως από μηχανής θεοί διά πάσαν νόσον και αντιδικίαν. Είναι εμφανές ότι έχει πάρει πλέον τεράστιες διαστάσεις το πρόβλημα των καταπατήσεων, και πολλοί είναι εκείνοι που κερδίζουν ένα σωρό χρήματα εκμεταλλευόμενοι την επιθυμία για νομιμοποίηση αυθαιρέτων και κατοχύρωση διεκδικούμενων εκτάσεων...